24 XI 1644 r. odsołnięto figurę króla na kolumnie Zygmunta III Wazy w Warszawie. Pomysłodawcą i fundatorem pomnika był król Władysław IV Waza. Projekt wywołał konflikt Władysława IV z nuncjuszem Mariem Filonardim. Największe protesty nuncjusza wzbudziło umieszczenie na kolumnie posągu króla (osoby świeckiej). Zgodnie z tradycją tego rodzaju wywyższenie było bowiem dotąd zarezerwowane dla Matki Boskiej, Chrystusa i świętych. W momencie ukończenia budowy i uroczystego odsłonięcia była pierwszym nowożytnym pomnikiem w Europie przedstawiającym osobę świecką na kolumnie.
Pomnik składa się z ustawionej na cokole granitowej 22-metrowej, gładkiej kolumny o porządku korynckim, na której zwieńczeniu, na małym cokole przerwanym dodatkowym belkowaniem, znajduje się odlana z brązu figura króla. Statua przedstawia monarchę w zbroi, z orderem Złotego Runa na piersiach, w koronacyjnym płaszczu, zamkniętej koronie na głowie, z szablą w prawej dłoni i dużym krzyżem łacińskim w lekko zgiętej lewej. Na cokole z każdej strony umieszczono spiżowe tablice z łacińskimi napisami majuskułą. Do realizacji upamiętniającego ojca monumentu zatrudnił jednych z najbardziej znanych artystów oraz rzemieślników. Rozplanowanie urbanistyczne powierzono przybyłemu z Rzymu królewskiemu architektowi Agostinowi Locciemu starszemu. Ostateczny kształt nadał pomnikowi noszący na początku panowania Władysława IV miano “drugiego architekta królewskiego”, Constantine Tencalla, a rzeźbę króla Zygmunta wykonał boloński rzeźbiarz Clemente Molli. Odlaniem tablic na cokole oraz samej statuy zajął się warszawski giser Daniel Tym. w 1711 roku zachwycony kolumną car Piotr I Wielki uzyskał ją w darze od Augusta II Sasa, szczęśliwie jednak z przyczyn technicznych nie udało się jej przewieźć do Rosji. Kolumna Zygmunta stojąca w sercu Starego Miasta, w bezpośrednim sąsiedztwie Zamku Królewskiego, jest wyjątkowym pomnikiem o rozbudowanym programie ideowym i politycznym. Do czasu odsłonięcia w 1810 roku napoleońskiej kolumny na paryskim placu Vendôme, była jedyną świecką kolumną na terenie Europy. Trzon kolumny wykonano z jednego bloku zlepieńca zygmuntowskiego pochodzącego z kamieniołomu w Czerwonej Górze. Materiał odznaczał się strukturą zlepieńcową, z charakterystycznym wzorem salcesonowym. Z czasem ten gatunek zaczęto nazywać Zygmuntówką. Kolumnę przetransportowano do Warszawy Wisłą. Z przystani została przetoczona, prawdopodobnie ul. Mostową, i dalej wzdłuż murów obronnych na plac, w ciągu jednego dnia przez około 300 osób. Wspierało ich 200 żołnierzy z gwardii królewskiej.
MSP
fot. pixaby
