Dla przestrogi i mądrości następnych pokoleń. Izby Pamięci w każdym powiecie

IPN planuje utworzyć w miastach powiatowych Izby Pamięci. Na razie ma to być program pilotażowy. Środowisko patriotyczno-niepodległościowe chce, aby to w Ciechanowie powstała pierwsza taka Izba.

Podczas kwietniowej wizyty posła Antoniego Macierewicza w Ciechanowie, poseł Anna Cicholska w imieniu środowisk patriotyczno-niepodległościowych przekazała na jego ręce apel w sprawie powołania miejsc Pamięci-Edukacji-Odpowiedzialności poprzez utworzenie w miastach powiatowych, a szczególnie w Ciechanowie Izby Pamięci Bohaterów Niepodległości.
– Idea wyszła ze środowisk kultywujących tradycję Żołnierzy Wyklętych na północnym Mazowszu. Zyskała ona już poparcie parlamentarzystów. Wszyscy jesteśmy zgodni, że musimy zrobić wszystko, aby przywrócić pamięć i należne miejsce bohaterom narodowym i ich rodzinom – wyjaśniła Poseł Anna Cicholska, która jest wieceprzewodnicząca Parlamentarnego Zespołu Tradycji i Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Podczas wizyty w Ciechanowie poseł Antoni Macierewicz w pełni poparł inicjatywę utworzenia Izby Pamięci na północnym Mazowszu.
– Ten apel, to rzecz niesłychanie istotna, zwłaszcza w dzisiejszych czasach. Przywrócenie tradycji niepodległościowej wojska polskiego, przywrócenie wielkości, determinacji i odwagi, która wyrasta z wielkich dokonań żołnierzy niezłomnych, którzy nazwani byli wyklętymi przez okupantów rosyjskich. To jest bardzo ważny cel, za który bardzo serdecznie dziękuję i obiecuje w nim wziąć udział. Ludzie w Polsce muszą sobie przypomnieć, że źródłem ich siły była polska armia, która walczyła o niepodległość. Dlatego przywrócenie ich pamięci jest najważniejsze działań jakie musimy podjąć. Świadomość narodowa jest najważniejsza – mówił Antoni Macierewicz.

Jednak dlaczego pierwszym miejscem powstania Izby Pamięci miałby być Ciechanów w Radio Maryja mówiła Jadwiga Płodziszewska przedstawiciel Społecznego Komitetu Rodzin Poległych Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. „ Wiele czynników za tym przemawia, a szczególnie tragiczna historia Ziemi Ciechanowskiej. Uważamy, że trzeba podkreślić znaczenie Ciechanowa dla północnego Mazowsza w odniesieniu do historii powszechnej Polski. Ciechanów to miasto doświadczone trzema wojnami. W 1915 r. pod Ciechanowem przebiegała linia frontu niemiecko-rosyjskiego, miasto przechodziło z rąk do rąk, co wiązało się z tym, że wrogie armie grabiły i gwałciły lokalną społeczność. Od 1916 r. na naszym terenie działała Polska Organizacja Wojskowa. Jednym z najważniejszych wydarzeń dla miasta był dzień 15 sierpnia 1920 r., kiedy Ciechanów wpisał się na karty wielkiej historii.
Ułani z 203 Ochotniczego Pułku śmiałym rajdem rozbili radiostację wrogiej IV Armii. Ten z pozoru nic nieznaczący epizod z wojny polsko – bolszewickiej miał ogromne znaczenie strategiczne. Zaburzył łączność pomiędzy wojskami bolszewickimi, walnie przyczyniając się do wygranej wojsk polskich. W Ciechanowie na to wydarzenie mamy swoje lokalne określenie „Cud nad Łydynią”. Pamiętajmy, że na Ziemi Ciechanowskiej przyszedł na świat w pobliskim Mierzanowie Ignacy Mościcki, naukowiec, a przede wszystkim Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. W okresie międzywojennym stacjonował tu 11 Pułk Ułanów Legionowych im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza, który przez niemal dwadzieścia lat swojego pobytu do września 1939 r., wrósł w historię lokalnego społeczeństwa stając się jego integralną częścią.

Ciechanów na początku września 1939 r. po zajęciu go przez Niemców, został wcielony do III Rzeszy i stał się stolicą Rejencji Ciechanowskiej. Do tej pory nie jest kompleksowo udokumentowana eksterminacja ludności polskiej i żydowskiej, a przecież tysiące osób wywieziono lub zamordowano, chociażby na ciechanowskim zamku, czy też w nocy 16 stycznia 1945 roku. Niemcy na dziedzińcu ciechanowskiego ratusza dokonali masowych rozstrzeliwań Polaków, więzionych wcześniej w podziemiach Ratusza i w piwnicach przy ulicy Śląskiej. Po tzw. wyzwoleniu przez sowietów zaczęło się lokowanie nowych władz, a tym samym budowa aparatu represji wobec niepokornych Polaków. W mieście zainstalował się Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP), gdzie przetrzymywano i mordowano żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Budynek ten sam w sobie byłby nie tylko substancją zabytkową, ale też żywym pomnikiem dla wszystkich pokoleń, którzy przyczynili się do odzyskania i utrzymania niepodległości.
Od 1945 r. funkcjonował w Ciechanowie sowiecki obóz NKWD utworzony w barakach po niemieckim obozie jenieckim i obozie pracy. Dziś nie ma nawet śladu po nim, nie zachowały się nawet zdjęcia i relacje osadzanych.
Trzeba edukować i mówić o naszej tragicznej historii po 1945 r. Wielu żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich, a także osób podejrzanych o współpracę z podziemiem było mordowanych, maltretowanych, osadzonych w obozach i więzieniach, wielu z nich zostało zamordowanych. Dla nas pamięć o tych wydarzeniach jest ważna, bo tylko posiadając wiedzę możemy spróbować zrozumieć opór żołnierzy podziemia antykomunistycznego oraz powody, dlaczego zostali nazwani Żołnierzami Wyklętymi. Wśród nas żyją jeszcze członkowie rodzin, którzy chcieliby podzielić się bolesnymi doświadczeniami dotyczącymi tamtych tragicznych wydarzeń. Wspomnienia, które trzeba koniecznie utrwalić na nośniku pamięci, żeby te lokalne historie nie przeszły bez echa, żeby było słychać ich głos wołający o przywrócenie pamięci o naszych przodkach, którzy mężnie stawili opór Niemcom i Sowietom.

Chcemy również ocalić od zapomnienia czasy przemian administracyjnych i społecznych w Ciechanowie. W latach 1975-1998 Ciechanów był stolicą województwa ciechanowskiego. To kolejny powód, żeby właśnie tu powstała Izba Pamięci. Myślę, że dobrym miejscem na tego typu inicjatywę byłby budynek po PUPB w Ciechanowie, jako świadek naszej tragicznej historii”.

Musimy przypomnieć, że już od kilku lat czynione są starania aby właśnie w Ciechanowie utworzyć Muzeum – Izby Bohaterów Niepodległości w budynku byłego PUBP. Niestety jak na razie mimo dużego poparcia inicjatywy nie udało się tego sfinalizować. Nie zabezpieczono nawet śladów pozostawionych na ścianach przez maltretowanych tam więźniów, pomimo że odbyła się wizja w piwnicach PUBP przez konserwatora zabytków. Jednak inicjatorzy nie poddają się i w ich głowach powstał pomysł powołania Izby Pamięci. Bardzo spodobała się im utworzona przez Instytut Pamięci Narodowej – Izba Pamięci na ul. Strzeleckiej 8 w Warszawie.
Jak podkreśla Jadwiga Płodziszewska, to miejsce nie tylko uczy historii, ale również pokory i poszanowania ofiary, jaką społeczeństwo poniosło w czasie siłowego wprowadzania w Polsce komunizmu.

„Chcielibyśmy, żeby w podobny, nowoczesny i multimedialny sposób, właśnie tak działały lokalne Izby Pamięci, które opowiadałyby w sposób przystępny historię nie tylko lokalnych bohaterów, ale też mówiły o pewnych wydarzeniach i procesach historycznych, które miały miejsce w naszych małych miejscowościach” – mówi.

Jak udało nam się dowiedzieć miejscem utworzenia Izby Pamięci miałby być budynek przy ul. 11 Pułku Ułanów Legionowych 21/23, gdzie mieścił się w latach 1945-1956 Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego i gdzie jeszcze w piwnicach zachowały się oryginalne cele, drzwi, okna, miejsca przesłuchań, napisy wydrapane przez więźniów.
Jak podkreśla przedstawiciel Społecznego Komitetu Rodzin Poległych Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego właśnie w miejscach takich jak Ciechanów, postulujemy do władz państwowych o utworzenie Izb Pamięci Bohaterów Narodowych, żeby żyła w nich pamięć o ich historii, dla przestrogi i mądrości następnych pokoleń.