Historia większa niż film

Cztery dni festiwalowych wrażeń, 5 kategorii konkursowych i ponad 90 produkcji, najwyższej klasy filmy polskie i zagraniczne o historii najnowszej, panele dyskusyjne i pokazy specjalne – to wszystko na XIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Niepokorni Niezłomni Wyklęci w Gdyni. Festiwal startuje 29 września i potrwa do 2 października.

Festiwal NNW od lat jest platformą łączącą wiele środowisk i inicjatyw związanych z historią najnowszą i od dawna stał się niekwestionowanym liderem wśród krajowych wydarzeń kulturalnych odnoszących się do historii najnowszej. Jego formuła nieustannie się zmienia, jest odpowiedzią na potrzeby widzów, ale i samych twórców. Także i w tym roku spodziewać się można nowych idei i tematów, które poszerzają postrzeganie historii i pozwalają na wyjście poza utarte schematy.

Opowiadamy nie tylko o patriotyzmie heroicznym, ale i o poszerzaniu wolności indywidualnej, którą nierzadko ciężko jest zmierzyć. Nieustannie wypracowujemy wspólne działania z przedstawicielami innych państw, obserwujemy ich potrzebę w opowiadaniu własnej historii, dajemy przestrzeń do prezentacji i rozmowy na ważne dla innych tematy. Będą więc na Festiwalu NNW filmy czeskie, węgierskie, japońskie, australijskie. Będzie „Quo vadis, Aida” nominowany do Oscara, będzie też utytułowana czeska „Kraina cieni” Bohdana Slámy, będzie wiele pokazów premierowych. Ilość zgłoszonych w tym roku filmów z Polski i ze świata (ponad 150 zgłoszeń) utwierdza nas w przekonaniu o potrzebie rozwijania naszego festiwalu gdzie oprócz historii z krajów dotkniętych dwoma totalitaryzmami można zobaczyć historie z całego świata gdzie umiłowanie dla wolności ciągle jest wartością nadrzędną – mówi dyrektor i pomysłodawca Festiwalu NNW Arkadiusz Gołębiewski.

Ponad 150 filmów z całego świata

Bogactwo tematów w naszej polskiej historii sprawia, że ciągle powstaje wiele filmów, które odsłaniają białe plamy naszej historii czy też przywołują bohaterów przez lata żyjących w cieniu lub zupełnym zapomnieniu. To sprawia, że selekcja filmów do konkursów zawsze jest wielkim wyzwaniem dla organizatorów. Od dwóch lat Festiwal stał się wydarzeniem międzynarodowym, a tym samym dopełnił europejską mapę festiwali. Na NNW szeroko przywołuje się ludzkie losy, zapomniane, a często i niewygodne w obecnej poprawności politycznej świata. Tradycyjnie w tym roku przyjadą autorzy filmów, ale i świadkowie historii z Europy Środkowo-Wschodniej. Spodziewani są goście m.in. z Czech, Węgier, Chorwacji, Gruzji, Stanów Zjednoczonych, Francji, Rumunii, Niemiec czy Wielkiej Brytanii.

W Międzynarodowym Konkursie Filmów Fabularnych zostanie zaprezentowanych 16 filmów m.in. kandydat do Oscara „Aida/Quo Vadis, Aïda?” w reżyserii Jasmily Žbanić. To koprodukcja wielu europejskich krajów, nad filmem współpracowały Austria, Francja, Holandia, Niemcy, Norwegia, Polska, Turcja, Rumunia, Afganistan, Bośnia i Hercegowina. Będzie obraz ze Szwajcarii „Caged Birds” Olivera Rihsa, Gruzja pokaże „Shindisi” w reżyserii Dito Tsintsadze, a Australia – „The Flood” Victorii Wharfe McIntyre. Polskie kino reprezentować będą „Mistrz” Macieja Barczewskiego i „Nędzarz i madame” Witolda Ludwiga.

W kategorii filmów dokumentalnych zobaczymy 52 filmy – 22 w ramach Międzynarodowego Konkursu i 30 w Konkursie Filmów Polskich. Jury pod przewodnictwem reż.Macieja Drygasa oceniać będzie m.in. takie tytuły jak „Demons in Paradise” Jude Ratnam o tzw. czarnym lipcu na Sri Lance, „Erase una vez en Venezuela” Anabel Rodríguez czy „My Favorite War” Ilze Burkovska Jacobsen o zimnej wojnie na granicy łotewsko-rosyjskiej – pokażą perspektywę walki o wolność, która toczyła się na całym świecie. Dokumenty polskie pod przewodnictwem prof. Andrzeja Jurgi oceniać będzie m.in. takie filmy jak: „Papcio Chmiel” Petro Aleksowskiego, „Z Gwiazdami. Podróż bez końca” Marii Dłużewskiej czy „Trzy ćwierci do śmierci – ostatnia deportacja” Grzegorza Czerniaka, Jerzego Rohozińskiego i Wojciecha Saramonowicza. Będzie też długo oczekiwany film o Marii Mireckiej Loryś „Boża przemytniczka” czy film o ks. Franciszku Blachnickim.

Konkurs Radiowy to 13 dokumentów radiowych, a w nim wysłuchać można będzie audycji Jakuba Tarki „Prawda za podwójnym murem” – o obozie dla polskich dzieci przy Przemysłowej w Łodzi czy „System zła” Tomasza Jeleńskiego o śmierci księdza Jerzego Popiełuszki.

W Konkursie Wideoklipów wystartuje 15 teledysków podejmujących wiele tematów dotyczących historii najnowszej.

Ważne miejsce dla filmowców

Festiwal nacisk kładzie też na wydarzenia rocznicowe, a więc wybrzmi w Gdyni zarówno 40. rocznica stanu wojennego, przywołane będzie też życie kardynała Stefana Wyszyńskiego, którego beatyfikację przeżywać będziemy dwa tygodnie wcześniej. Będzie również mocno zaakcentowany rok 1956 i tragiczne wydarzenia z Poznania i Budapesztu. W roku olimpiady szczególne miejsce zajmie tematyka sportowa. Chcemy pokazać postawę sportowców żyjących w czasach dwóch totalitaryzmów. Zaprezentujemy między innymi film Macieja Barczewskiego „Mistrz” o pięściarzu Tadeuszu „Teddy’m” Pietrzykowskim czy węgierski „1956 Wolność i Miłość”, opowiadający historię słynnego meczu piłki wodnej między Węgrami a Rosjanami na olimpiadzie w Melbourne, który (rozegrany tuż po Powstaniu Węgierskim) przeszedł do historii jako jedna z najbardziej brutalnych rozgrywek w historii tego sportu – opowiada Gołębiewski.

Jednym z filmów biorących udział w konkursie jest obraz „Po złoto” Dokument Ksawerego Szczepanika o Władysławie Kozakiewiczu. Film ten powstał dzięki inicjatywie festiwalowej, której ideą jest wspieranie twórców przez organizowanie Pitching Forum Festiwalu NNW. Są na nim rozwijane scenariusze, realnie można też pozyskać finansowanie na ważny projekt. W trosce o poziom naszych filmów dokumentalnych, ale i fabularnych w tym roku nasze Stowarzyszenie powołało Akademię Filmową, która współgra z ideą festiwalu, a jednocześnie wypełnia luki w polskim systemie edukacji dając szansę twórcom podejmujących tematykę historyczną, by mogli lepiej przygotować swój projekt i wprowadzić go w proces produkcji. To bardzo ważne, aby nasze tematy były profesjonalnie przełożone na język filmu. Nie możemy robić średnich i słabych filmów. Czas dywagacji i marzeń o dobrych filmach się skończył. Musimy produkować bardzo dobre filmy, które podbiją serca widzów na całym świecie.

Po raz szósty na NNW odbędzie się Pitching Forum, gdzie prezentowane są naprawdę ciekawe projekty dokumentalne, a twórcy pozyskują już na samym Pitchingu wsparcie finansowe, potem zaś podpisują finalne umowy. Rok temu z prezentowanych 12 projektów aż 7 weszło w proces produkcji, a dwa filmy mają w tym roku na festiwalu swoje premiery. To naprawdę konkretna pomoc dla filmowego środowiska. Goście festiwalu, a szczególnie twórcy, w tym roku będą mogli uczestniczyć w zajęciach naszej nowo powołanej Akademii Filmowej Festiwalu NNW, gdzie zajęcia dedykowane są szczególnie do twórców filmów fabularnych. Swój udział w prowadzeniu zajęć potwierdziło kilku ważnych twórców, w tym także osoby z zagranicy, wskazane jest więc, aby uczestnicy dobrze posługiwali się językiem angielskim – mówi Gołębiewski.

Pamięć o bohaterach

Zmieniający się Festiwal NNW nie zapomina o tych, którzy za wolność oddali zdrowie czy życie. Także i w tym roku w Gdyni uhonorowani zostaną zarówno bohaterowie walczący z bronią w ręku, jak i ci co wspierali ich z drugiego planu czy wreszcie ludzie, którzy nie bali się głośno mówić prawdę w czasach zakłamania i terroru. Zaszczytne miejsce zarezerwowane jest dla świadków historii i bohaterów, którzy przez lata żyli w cieniu. Rozmachem przedsięwzięcia możemy oddać im należyty szacunek i podziękować za odwagę, honorując ich Sygnetami Niepodległości i Drzwiami do Wolności, pośmiertnie i za życia – podsumowuje Arkadiusz Gołębiewski. Ich historia będzie pokazana na wystawach towarzyszących festiwalowi. To między innymi dzieje żołnierzy gen. Maczka czy życie kardynała Wyszyńskiego, a także przejmujące fotografie żołnierzy Podziemia Niepodległościowego.

Organizatorzy przygotowują też wiele imprez dodatkowych – jak m.in. spotkania z twórcami, panele dyskusyjne, rozmowy po projekcjach, prezentacje nowości wydawniczych ale również pokazy filmów niemych z muzyką na żywą.

W dobie walki z Covid-19 przewidywana jest, jak rok temu, wersja hybrydowa NNW. Dla tych, którzy przyjadą do Gdyni i dla mieszkańców Trójmiasta staną dwa kina plenerowe, pokazy będą się odbywały w Gdyńskim Centrum Filmowym i w Teatrze Muzycznym. W poprzednim roku, pomimo pandemii i w ostrym rygorze sanitarnym Festiwal NNW odwiedziło ponad 4 tysiące widzów.