Wielkanoc wiąże się z wieloma tradycjami, sięgającymi nawet XIV wieku. A jakie wielkanocne zwyczaje panują w Polsce?
Wiosenne porządki
Dawniej początek wiosny był idealną okazją do wielkich porządków. Sprzątało się mieszkania, malowało domy, robiło się świąteczne dekoracje i przyozdabiało nimi pomieszczenia. Nadal panuje zwyczaj sprzątania domu tuż przed Wielkanocą. Wedle starego zwyczaju, wszyscy domownicy muszą przyłożyć się do porządków.
Malowanie jaj
Każdy region naszego kraju ma swój charakterystyczny sposób ozdabiania jaj. Są one symbolem pomyślności oraz rodzącego się życia. Stanowią bardzo ważny element Wielkanocy.
Wielki Tydzień
Wielki Tydzień rozpoczyna się wraz z Niedzielą Palmową. Dawniej zwana “Kwietną” lub “Wierzbową”, stanowi bardzo ważny dzień w religii chrześcijańskiej. Symbolizuje wjazd Jezusa do Jerozolimy. W Niedzielę Palmową należy udać się do kościoła w celu poświęcenia tzw. palemki. Są one wykonane z gałązek wierzby, ozdobionych bukszpanem i kwiatami. Kiedyś poświęconą palemką uderzało się lekko każdego z domowników. Następnie umieszczało się ją za obrazem lub nad drzwiami. Miało to chronić przed burzą oraz ogniem.
Tradycją w niektórych regionach było także “Topienie Judasza”. W Wielką Środę brano słomianą kukłę symbolizującą Judasza i wleczono przez całą wieś. Mieszkańcy obrzucali ją kamieniami, wrzucali do wody, a na końcu topili.
Triduum Paschalne
W Wielki Czwartek zaczyna się Triduum Paschalne. Z ołtarza znikają wszelkie przedmioty, a dzwony milkną aż do czasu zmartwychwstania.
Następnie w Wielki Piątek odbywają się Drogi Krzyżowe, podczas których składa się ciało Chrystusa do grobu. Tego dnia obowiązuje ścisły post. Jedną z dawnych tradycji było zakopywanie żuru i śledzia, które były typowo postnymi potrawami. Istniał również zwyczaj przybijania śledzi do drzewa.
Za dawnych czasów w Wielką Sobotę spryskiwano dom wodą na znak pomyślności. Palono leszczynę, a jej popiół rozrzucano przy pierwszej orce, na znak dobrobytu. Obecnie w Wielką Sobotę święcone są nie tylko świąteczne pokarmy, ale i woda, ogień oraz cierń.
Wszelkie prace domowe, takie jak sprzątanie czy gotowanie potraw wielkanocnych, powinno zostać zakończone przed poświęceniem koszyczka.
Święcenie pokarmów
W Wielką Sobotę udajemy się do kościołów aby poświęcić pokarmy. W Polsce tradycja związana ze święconką w Wielką Sobotę pojawiła się w XIV wieku. Sam pomysł, aby święcić pokarmy narodził się wcześniej, bo w VII wieku. To, co wkładamy do koszyka wielkanocnego ma niebagatelne znaczenie. Każdy pokarm ma swoją ustaloną symbolikę.
Niedziela Wielkanocna
Wielka Niedziela – dzień Zmartwychwstania jest najbardziej oczekiwanym i radosnym dniem. Zaczynał się on rezurekcją – poranną mszą św. połączoną z procesją. Dawniej tego dnia dzieciom pozwalano strzelać z petard lub kapiszonów. Dzwony na mszy rezurekcyjnej poprzedzają uroczyste śniadanie. Nie może zabraknąć stołu przykrytego białym obrusem. Na śniadanie zazwyczaj są: żurek, biała kiełbasa, pasztety, pieczenie oraz szynki. Konieczne są również wielkanocne ciasta, takie jak mazurki czy babki. Śniadanie rozpoczynają wzajemne życzenia i dzielnie się jakiem.
Śmingus-dyngus
Śmingus-dyngus, czyli Wielkanocny Poniedziałek, polega na wzajemnym oblewaniu się wodą. Dawniej obowiązywało także uderzanie się wierzbowymi gałązkami (tzw. śmingus). Aby uniknąć śmingusa, można było wykupić się pisankami, słodyczami lub pieniędzmi. To właśnie jest tzw. dyngus.
Opr. Lim.
Ostatnie artykuły
