Żniwa w skansenie – podróż w czasie na pola sprzed stu lat - Czas Ciechanowa

Jak wyglądały żniwa sto lat temu? Czy można to jeszcze gdzieś zobaczyć? Na szczęście można, bo istnieją nadal unikatowe miejsca, w których tradycja i obrzędowość wsi wciąż są żywe. 4 sierpnia swoistą podróż w czasie, w której można wziąć udział zafunduje Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Będzie to żywa lekcja historii połączona z rekreacją na łonie natury. Przeniesiemy się do czasów z przełomu XIX i XX w. by poczuć jak w upalne lato mieszkańcy wsi, w pocie czoła ścinali zboże kosami, podbierali sierpami i ustawiali stygi, niosąc sobie przy tym wzajemną, sąsiedzką pomoc.

Wydarzenie wypełnione będzie pokazami i warsztatami, w których każdy może wziąć udział. Uczestnicy, widząc autentyczne sprzęty i narzędzia a przede wszystkim przyglądając się poszczególnym etapom pracy gospodarzy podczas żniw na przestrzeni lat, poczują się jak w wehikule czasu. Dodatkowo poznają pracę wiejskich rzemieślników, dowiedzą się wielu ciekawostek o zajęciach domowych gospodyń, mogą wziąć też udział w warsztatach manualnych dla całej rodziny.

W pierwszą niedzielę sierpnia od lat sierpecki skansen tętni życiem. I tym razem na polach zobaczymy jak żeńcy ścinali łany żyta kosami, by kobiety mogły wiązać snopy i ustawiać z nich kolejne stygi. Wspólnie ułożymy też na polu przepiórkę, która powstanie z celowo nieskoszonego kawałka zboża po to, aby mogły w niej ucztować myszy i ptactwo. Niegdyś wierzono bowiem, że dzięki temu szkodniki nie będą niszczyć zbiorów. Żeńcy udekorują także wieniec dożynkowy i w korowodzie zaniosą go do kościoła, modląc się w intencji pomyślnych zbiorów. Msza święta w zabytkowym kościele z Drążdżewa, będącym częścią muzealnej ekspozycji, to wciąż dla wielu wielkie przeżycie.

Zobaczymy także jak wyglądały żniwa na Mazowszu po II wojnie światowej, w latach 50. i 60. XX wieku. Na pola wyjedzie wykorzystywana w tamtym okresie żniwiarka konna i młocarnia Warmianka. W pokazach uczestniczyć będą członkowie Stowarzyszenia Rekonstruktorów „Cywile Mława”.

Żniwa w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu mają charakter rodzinnego pikniku, podczas którego zwiedzający znajdują się w samym środku najbardziej intensywnego czasu w ciągu roku, okupionego potem i ciężką pracą, często zapomnianymi już zwyczajami, elementami magicznymi, ale i zabawą, gwarem. Był to czas wieńczący całoroczny trud, którego efekty decydowały o egzystencji ludzi.

Dawniej zebranie odpowiedniej ilości plonów zapewniało rodzinie utrzymanie aż do następnych zbiorów.

Jednym z kluczowych części wydarzenia, którego nie warto przegapić będzie widowisko obrzędowe „Żeńcy”, przygotowane przez Regionalny Zespół Pieśni i Tańca Boczki Chełmońskie z Kocierzewa.

Scenariusz widowiska układa się w swoisty spektakl, który dzieje się na oczach zwiedzających. Rekonstruktorzy ze śpiewem na ustach wychodzą w pole, koszą kolejne łany, wiążą snopy i stygują. Na polu jest też czas na wspólny posiłek, którym nierzadko częstowani są widzowie. Swoje miejsce mają też zwyczaje dożynkowe. Dawniej bowiem uroczyste zakończenie żniw odbywało się u bogatego gospodarza, we dworach lub na plebani, dokąd przynoszono wieniec w kształcie korony upleciony z czterech połączonych warkoczy i przystrojony kwiatami z ogródków. Wieniec dożynkowy był i jest symbolem plonów i pracy rolników. Zwiedzający przyjrzą się zresztą tworzeniu korowodu dożynkowego, na czele którego żeńcy nieść będą udekorowany wieniec, do kościoła. Nie zabraknie też świętowania na zakończenie żniw, któremu towarzyszyły tańce i śpiewy na podwórku.

Na gości „Żniw w skansenie” czekać będą także warsztaty rzemieślnicze, do których powrócą kowal, szewc i wiejski plecionkarz. Zwiedzając chałupy chłopskie zobaczyć będzie można też pokaz kiszenia ogórków i zapytać zielarkę o prozdrowotne właściwości ziół rosnących w przydomowych ogródkach,

na polach i przy drogach. Najmłodsi również mogą mieć pełne ręce roboty. Z myślą o nich przygotowaliśmy warsztaty wykonywania masek polnych demonów, których obecnością ludzie tłumaczyli sobie np. dolegliwości wynikające z wielogodzinnego przebywania na słońcu. W pasiece jednej z zagród na dzieci czekać będą drewniane puzzle w kształcie zwierzątek, a nieco dalej warsztaty tworzenia słomianych laleczek. To nadal nie koniec atrakcji. Fanów manualnych robótek z pewnością zaciekawią pokazy szycia słomianej beczki czy też wykonywania jednej z dawnych dekoracji izb – słomianego pająka. Warto zobaczyć też wystawę „Jak to ze zbożem było?” z autentycznymi sprzętami i narzędziami do obróbki ziarna wraz z pokazem młócenia cepami.

Po wyczerpującym spacerze na terenie muzealnej ekspozycji nie sposób nie zatrzymać się przy kiermaszu pieczywa, produktów regionalnych i rękodzieła, który jak zawsze ustawiony jest przed amfiteatrem i dostosowany do charakteru imprezy. Spodziewać się więc można oprócz różnego rodzaju pieczywa także mąk, makaronów, kaszy, kaw zbożowych, konfitur, syropów, miodów i olejów roślinnych. Wielbiciele ręcznie robionego asortymentu znajdą wyroby szydełkowe, haft ludowy, ręcznie robione świece, zabawki, rzeźbę ludową czy artykuły drewniane do domu. Żal byłoby nie spróbować też domowych potraw i wypieków przygotowanych według starych receptur. Dostępny będzie także punkt informacyjno-rejestracyjny fundacji DKMS, poszukującej dawców szpiku kostnego. Warto zgromadzić się także pod sceną amfiteatru. Podczas imprezy dwukrotnie wystąpi na niej Kapela Ludowa Ziemia Skierniewicka, która dodatkowo rozweseli gości skocznymi utworami.

Impreza plenerowa potrwa w godz. 10.00 – 18.00. Mamy nadzieję, że wrażenia wyniesione z wydarzenia pozostaną w pamięci jej uczestników na długo. Liczymy, że dzięki niej rozbudzimy w części zwiedzających sentymentalne wspomnienia, które zechcą opowiedzieć bliskim.

Dla młodszych niech będzie to z kolei nieco edukacyjna podróż w czasie, w którą chcemy ich zabrać, by uczyć, że dziedzictwo minionych lat jest ważną wartością, którą warto ocalić od zapomnienia i o nią dbać.

Poniżej program wydarzenia:

EKSPOZYCJA – wieś rzędowa

Pokazy, warsztaty, widowisko, prace polowe będą odbywać się z udziałem chętnych zwiedzających

10:00 – 18:00 „ROK POLSKI W TRADYCYJNYCH ZAJĘCIACH CODZIENNYCH”

Wystawa w zagrodach chłopskich z przełomu XIX i XX w.

11:00-14.00/ 15.00-17.00 Warsztaty wykonywania masek demonów polnych – chałupa z Drwał

10:00 – 18:00 Pokaz pracy kowala – kuźnia z Żuromina

11:00-14:00 / 15:00-17:00 Pokaz strojenia wieńca dożynkowego – zagroda z Rempina

11:00-14:00 / 15:00-17:00 Układanie puzzli – zagroda z Izdebna (pasieka)

11:00-14:00 / 15:00-17:00 Pokaz kiszenia ogórków – zagroda z Czermna (wnętrze chałupy)

11:00-12.00 / 15:00-16.00 Modlitwa i śpiewy – kapliczka Matki Boskiej Łąkowskiej

11:00-13:30 / 15:00-17:00 Warsztaty wykonywania lalek ze słomy – zagroda z Ostrowa (przed izbą szkolną)

10:00-18:00 Pokaz plecenia wiklinowych koszy – zagroda z Dzierzążni (podwórko)

11:00-14:00 / 15:00-17:00 Pokaz wykonania pająków ze słomy – zagroda z Jonnego

11:00-14:00 / 15:00-17:00 Pokaz pracy wiejskiego szewca – zagroda z Rzeszotar Chwał

11:00-14:00 / 15:00-17:00 Pokaz szycia beczki słomianej – zagroda z Rębowa

11:00-14:00 / 15:00-17:00 Pokaz młócenia cepami, żarna, wystawa „Jak to ze zbożem było?” – stodoła w zagrodzie z Rębowa

11:00-13:30 / 15:00-17:00 Porady zielarskie – chałupa ze Słupi

12:00 – 14:00 WIDOWISKO „ŻEŃCY” w wykonaniu Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca Boczki Chełmońskie z Kocierzewa – zagroda w Ligówku i przejście na pole przy zagrodzie z Dzierzążni

Scenariusz widowiska „Żeńcy”